مستند «راز مزار»/ تاملی بر طرح تخریب یا بهسازی گلزارهای شهدا
راز مزار مستندی است که با استفاده از منابع آرشیوی، طرح تخریب یا بهسازی گلزارهای شهدا را در سراسر کشور بررسی کرده و مقابل تخریب حافظه تاریخی مردم ایستاده است.
مستند «راز مزار» تاملی بر طرح تخریب یا بهسازی گلزارهای شهدا راز مزار مستندی است که با استفاده از منابع آرشیوی، طرح تخریب یا بهسازی گلزارهای شهدا را در سراسر کشور بررسی کرده و مقابل تخریب حافظه تاریخی مردم ایستاده است.
«در تشییع جنازه من پرچم آمریکا را آتش بزنید تا مردم بدانند من ضد آمریکایی و تابع ولایت فقیه هستم» این سنگ نوشته مزار دانش آموز 13 ساله شهید محمدرسول رضایی است. سنگ نوشتههایی که هرکدام نمادی از ایستادگی و مقاومت سربازان این سرزمین هستند اما بیش از یک دهه میشود که تفکر ضد جنگ و تقدس زدایی، که سالها دل خوشی از دفاع مقدس و رشادتهای فرزندان این آب و خاک نداشتند در پی از بین بردن این نمادها بر آمدند و با مطرح کردن طرح یکسان سازی گلزار شهدا اولین گام برای کمرنگ کردن یاد و خاطره شهیدان از فکر و ذهن ایرانیان را برداشتند تا بتوانند بعد از گذشت چند سال به طور کلی ارزشهای دفاع مقدس را بی ارزش و حتی نفی کنند و آنها را تخطئه کنند. مستند «راز مزار» که به همت دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در آذربایجان شرقی تولید شده مستندی است که به خوبی این پیام فرهنگی را به بیننده القا میکند که چطور جریانی خزنده در مسئله گلزار شهدا در حال از بین بردن یاد و خاطره شهدای هشت سال جنگ تحمیلی هستند. در این مستند که روحالله رشیدی آن را تهیه کرده و نوید ناصر کارگردان آن است به روند تخریب گلزار شهدا در سراسر کشور اشاره میکند و نشان میدهد که چگونه به صورت هماهنگ و یکپارچه این طرح در سراسر کشور به اجرا در آمد. سپس با بیان نکاتی از زبان کارشناسان حوزههای مختلف اعم از معماری، ارتباطات، تاریخ شفاهی و ... بینندهای که تاکنون با این مسئله مواجه نبوده را روبرو کرده است. مسئلهای که شاید برای بسیاری عمق آن روشن نیست و اهمیتش آنطور که کارشناسان حوزه دفاع مقدس به آن وقوف دارند پیدا نیست. در مستند «راز مزار» ابتدا بیننده را در پیوندی عمیق با مزارهای سنتی شهدا نشان میدهد و به او یادآوری میکند که روزگاری خودت نیز با این مزارها خاطراتی داشتهای و سپس یادآوری میکند که اکنون بعد از تخریب حجلهها و سایهبانهای بالای هر مزار دیگری مامنی برای تو به عنوان بیننده وجود ندارد تا بتوانی ساعتی از دنیا فارغ شوی و خلوتی با یکی از شهدای والامقام هشت سال جنگ تحمیلی داشته باشی. کارگردان در ادامه به پیامهایی که در هرکدام از این مزارها و سنگ نوشتهها وجود دارد اشاره میکند و نشان میدهد که فراموش شدن آنها به واسطه طرح همسان سازی مزار شهدا چه آسیبهایی به حافظه تاریخی یک ملت وارد میکند. در این مستند که تدوین کمک شایان توجهی به اثر گذاری آن کرده است تماشاچی این سوال برایش به وجود میآید که هدف از این اقدام چه بوده و به چه منظور دست به یکسان سازی زده شده است؟ مطالبهای که در ادامه پُر دامنهتر نیز میشود و بیننده وقتی به اهمیت مزار شهدا و آنچه بر روی سنگها نوشته شده بود یا در حجلههای آنها قرار داده شده پی میبرد با خود کلنجار میرود تا سوال مناسبی برای آن پیدا کند. کارشناس معماری که در این مستند سخن میگوید با اشارات خوبی که به نمونههای خارجی میکند و گرته برداریهای بی قاعدهای که از آن نمونهها صورت گرفته، ذهن بیننده را به این سو میبرد که پشت این اتفاقات تفکری وابسته به جریانهای مادی گرای غربی ایستاده و آن را نمایندگی میکند تا در روزگاری که در ذهن خود آن را زیاد دور نمیپندارند بتواند تاریخ روزهای دفاع جانانه جوانان ایران اسلامی را به نفع خود و جریان تفکری خود مصادره کند. مستند «راز مزار» به اهمیت تاریخی مزارها و به طور کلی گلزارهای شهدا اشاره میکند و بیننده را تحریک میکند تا حتی اگر تاکنون به گلزار شهدای محل سکونت خود سری نزده، مراجعه کند تا به این اهمیت پی ببرد. در این مستند از زبان افراد خبره بیان میشود که این مزارها یک هویت فرهنگی است که آیندگان میتوانند مسیر خود را به واسطه آنها پیدا کنند تا جایی که از زبان یکی از افراد حاضر در مستند بیان میشود که مزار شهدا قطب نمای حرکت در روزگار کنونی است. موسیقی در این مستند 34 دقیقهای با ذهن و روان مخاطب بازی میکند و او را با مسئلهای که به خوبی طرح شده درگیر میکند تا بتواند توجیهی برای این موضوع پیدا کند اما نحوه روایت موضوع به شکلی است که بیننده در پایان مجاب میشود که تفکر بولدوزری به منظور تخریب تاریخ و هویت فرهنگی این مرز و بوم دست به چنین اقدامی زده و چیزی جز پاک کردن یاد و خاطره رزمندگان 8 سال دفاع مقدس از ذهن و خاطر آیندگان در نظر ندارد. مستند «راز مزار» با ظرافتی قابل تقدیر توانسته مسئله یکسان سازی قبور مطهر شهدا را در بیننده به یک مطالبه و دغدغه تبدیل کند تا با پرسش گری در وهله اول از خویش و در مراحل بعدی از متولیان، پاسخی قانع کننده دریافت کند، در صورتی که پاسخی جز آنچه در بالا مورد اشاره قرار گرفت وجود ندارد.
نوشتن دیدگاه