بیانیه لوزان و محدودکردن ایران به تحقیق و توسعه کاریکاتوری با توجه به آنچه در بیانیه لوزان آمده است میبینیم که از بیش از 18 مورد زمینه ی تحقیق و توسعه ی فناوری هسته ای، تحقیق و توسعه ایران تنها به موضوع سانتریفیوژها و آن هم تنها به 5 نمونه از آنها و تنها تا زنجیره ی 54تایی محدود شده است!!!! متن بیانیه لوزان: تحقیق و توسعه بر روی سانترفیوژها براساس ظرفیت و جدول زمانی ای انجام خواهد گرفت که از سوی دو طرف مذاکره کنندگان –یعنی ایران و کشورهای 1+5- مورد توافق قرار گرفته است. تأملاتی چند 1- تحقیق و توسعه مهمترین عامل توسعه و پیشرفت یک کشور است، تمام کشورهای توسعه یافته با سرمایه گذاری های گسترده در زمینه تحقیق و توسعه توانستند به پیشرفت های زیادی در زمینه صنعت و فن آوری و ابعاد دیگر دست یابند. با عنایت به اینکه تکنولوژی هسته ای یک تکنولوژی سطح بالا و مرتبط با ابعاد مختلف پیشرفته دیگر صنعتی، پزشکی مانند: تولید داروهای مهم ضد سرطان، کشف مریضی های سخت، نیز کشاورزی، صنعت دام، حفظ محصولات تولید شده، صنعت نفت، تولید برق و ... می باشد، پیشرفت در صنعت هسته ای موجب پیشرفت در ابعاد گوناگون یک کشور و توسعه یافتگی آن خواهد بود. چنین پیشرفتی مرهون پیشرفت در تحقیق و توسعه در زمینه هسته ای است، و هر گونه محدودیتی در آن، موجب محرومیت کشور از توسعه و پیشرفت می باشد، به همین علت است که در مذاکرات هسته ای دشمنان ملت ایران مانند اسرائیل و آمریکا تصریح می کنند که آنچه که در نظر ما مهم است محدود کردن تحقیق و توسعه ایران می باشد، به گونه ای که ایران می تواند موارد دیگر هسته ای را داشته باشد اما نباید تحقیق و توسعه داشته باشد. و در مقابل به همین علت است که رهبر انقلاب در تاریخ 20/1/1393 در دیدار با مدیران، متخصصان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی تاکید کردند «فعالیتهای ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای متوقف یا کند نخواهد شد.» 2- تحقیق و توسعه در چرخه سوخت هسته ای طبق ماده 18 پروتکل الحاقی شامل: تبدیل مواد هسته ای، غنی سازی مواد هسته ای، تولید سوخت هسته ای، رآکتورها، موسسات بحرانی، بازفرآوری سوخت هسته ای، فرآوری پسمان ها با پرتوزایی متوسط یا زیاد حاوی پلوتونیوم، اورانیوم با غنای بالا (یعنی 20 درصد و بیش از آن طبق بند ه ماده 18) یا اورانیوم 233 می باشد. علاوه براین، تحقیق و توسعه در زمینه هسته ای شامل: تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژها، بازفرآوری، بهینه سازی تولید ایزوتوپ مولیبدن 99، زنون 133 و ید 132 (بند 69 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 1/12/1393)، آموزشی، آزمایش مواد، رادیوایزوتوپهای پزشکی و سایر کاربرد خط اشعه (بند 13 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 1/12/1392)، فرآیند بازفرآوری(بند 42 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 1/12/1392، بند 34 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 2/3/1393)، فرآیند تبدیل با استفاده از ترکیبات اورانیوم غنی شده با درجه پایین برای تولید UO2 (بند 53 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 1/12/1392، بند 44 گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 23/8/1392) و برخی از موارد دیگر می باشد. 3- در دولت سابق تحقیق و توسعه در تمام موارد فوق در حد توان برای رشد و توسعه کشور جریان داشته است، برای نمونه، در بند 13 گزارش آژانس در تاریخ 1/12/1392 آمده است: «در نامه مورخ 8 فوریه 2014، ایران به اطلاع آژانس رساند که قرار است یک رآکتور تحقیقاتی سبک 10 مگاواتی با سوخت اکسید اورانیوم غنی شده تا 20 درصد ساخته شود تا تقاضای داخلی مربوط به تحقیقات هسته ای آموزشی، آزمایش مواد، رادیو ایزوتوپهای پزشکی و سایر کاربردهای خط اشعه را تامین نماید.» اما متاسفانه در تعهد 15 از تعهدات 28گانه توافقنامه ژنو، مذاکره کنندگان ایرانی متعهد شده اند که تحقیق و توسعه مشروط به اینکه به انباشت مواد غنی شده منتهی نگردد، در همان حدی که هست باقی بماند (توقف پیشرفت تحقیق و توسعه هسته ای). 4- روند عقب نشینی در توافقنامه لوزان ادامه یافته و از تمام موارد فوق، تحقیق و توسعه اولا: صرفا منحصر به سانتریفیوژها خواهد بود، ثانیا: همین مقدار اندک نیز براساس محدوده مورد توافق با طرف غربی انجام خواهد شد (مراد از محدوده نسل سانتریفیوژها و تعداد زنجیره آنها می باشد)، و ثالثا: در این محدوده نیز در جدول زمانی مورد توافق با طرف غربی باید انجام گردد. 5- تحقیقات در دولت سابق در زمینه سانتریفیوژهای: آی.آر1 (14دستگاه)، آی.آر2.ام (162دستگاه)، آی.آر4 (164 دستگاه در آبشار 4 و 11 دستگاه در آبشار 2)، آی.آر5 (یک دستگاه)، آی.آر6 (7دستگاه)، IR-6s (یک دستگاه)، IR-8 (یک دستگاه) ادامه داشت، و به همه دستگاه ها غیر از نسل پنج و هشت، به صورت مجزا یا در زنجیره های گوناگون خوراک دهی می شده است. (بند 30 از گزارش آژانس بین المللی در تاریخ 1/12/92) این فرآیند ادامه داشت، تا اینکه در تعهد پانزدهم از تعهدات 28گانه توافقنامه ژنو، تحقیق و توسعه منحصر به موارد موجود و جاری شده و متاسفانه در توافقنامه لوزان محدودتر شده و منحصر به نسل های IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8 در مدت 10 سال و در زنجیره های حداکثر 54 دستگاه شده است. (این تعداد را آقای دکتر کمالوندی –معاون سازمان انرژی اتمی- در تاریخ 25/1/1394 در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی بیان داشته است). اما اولا: باید پرسید که چرا نباید ایران مجاز باشد که تحقیقات و توسعه خود در زمینه هسته ای را در تمام ابعاد آن برای نیاز کشور و دستیابی به پیشرفت و توسعه انجام دهد؟ ثانیا: در زمینه سانتریفیوژها نیز چرا نسبت به نسل های قبل از نسل چهارم و نیز نسل های بعد از نسل هشتم نباید تحقیق و توسعه داشته باشد؟ و ثالثا: تحقیق و توسعه در مورد سانتریفیوژها در سقف 54دستگاه، تحقیق و توسعه نخواهد بود، زیرا تا زنجیره سانتریفیوژها به مقدار استاندارد آن –یعنی 164 دستگاه یا 174 دستگاه- نرسد، تحقیق و توسعه تلقی نخواهد شد، از این رو، درواقع، ایران حق تحقیق و توسعه خودش را تقریبا به صورت کامل از دست داده است. 6- براساس توافقنامه ژنو، در گام اول تعهداتی را طرفین مذاکره پذیرفته اند و نسبت به موضوعات گام نهایی می بایست به مقدار یک سال –یعنی از سوم آذر 1392 تا سوم آذر 1393- به مذاکره پرداخته و به توافق برسند، اما نکته مهم آن است که در موضوعات 9گانه ای که در گام نهایی می بایست مورد مذاکره قرار گیرد، موضوع تحقیق و توسعه وجود ندارد، از این رو، از مذاکره کنندگان ایرانی باید پرسید که به چه دلیلی مسأله تحقیق و توسعه، موضوع مذاکره قرار گرفته است و به این مقدار نیز عقب نشینی شده است؟ تحقیق و توسعه,فناوری هسته ای,بیانیه لوزان,مذاکرات هسته ای,نبویان,محدودیت تحقیق و توسعه,توافق جامع,ظریف,سانتریفیوژ,بازفرآوری,رادیودارو