26 شهریور ماه برابر است با الغا یک جانبه قرارداد 1975 الجزایر توسط صدام حسین رییس جمهور بعثی عراق در سال 1359 هجری شمسی توافق الجزيره ـ 1353/12/15 (6 مارس 1975) پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، طي اجلاس كنفرانس سران كشورهاي عضو اوپك كه در الجزيره برگزار شد به ابتكار بومدين، رئيس‌جمهور الجزاير، شاه ايران و صدام حسين معاون شوراي فرماندهي انقلاب عراق طي اعلاميه مشتركي به تاريخ 6 مارس 1975 اعلام كردند كه در مورد رفع اختلافات دو كشور به توافق رسيده‌اند. لغو یک‌جانبه قرارداد 1975 الجزایر عراق كه در موضع ضعف بود، در سال 1975، طي قرارداد الجزاير، خواستِ ايران را مبني بر حاكميت مشترك دو كشور بر اروندرود پذيرفت. اما همواره به دنبال فرصتي بود تا اين قرارداد را لغو نمايد. صدام در سخنراني‌هايش، پيش از جنگ و در جريان حمله به ايران، همواره اعتراف مي‌كرد كه جنگ را براي لغو قرارداد الجزاير و استقرار دوباره حاكميت عراق بر اروندرود (شط‌العرب) آغاز كرده است. تا اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در شهریور 1359، وزير امور خارجه عراق در نامة خود به دبيركل سازمان ملل متحد در 21 سپتامبر 1980 (30 شهريور 1359) تصريح كرد كه دولت عراق در نظر دارد به مواضع قبل از سال 1975 بازگردد و كنترل كامل شط‌العرب را در دست گيرد. صدام حسين در 17 سپتامبر 1980 (26 شهريور 1359) در جلسه فوق‌العاده مجمع ملي عراق با پوشيدن لباس نظامي‌ و با صدايي نظير صداي جمال عبدالناصر ـ موقعي كه كانال سوئز را ملي اعلام كرد ـ سخنراني مفصلي ايراد نمود و طي آن لغو موافقت‌نامه الجزاير در 6 مارس 1975 و قراردادهاي وابسته به آن را اعلام کرد. وي در بخشي از سخنان خود گفت: « ... بنابراين روابط حقوقي در شط‌العرب بايد به آنچه قبل از 6 مارس 1975 بود، برگردد. اين رودخانه بايد، با تمام حقوق مقرر كه ناشي از حاكميت كامل بر آن باشد، هويت عربي واقعي خود را ـ همان‌طور كه نام آن و حقيقت امر در طول تاريخ بوده است ـ دوباره بازيابد. ... ما اين تصميم تاريخي را براي به دست آوردن حاكميت كامل بر اراضي و آب‌هاي خود گرفتيم و عليه هر كس كه بخواهد با اين تصميم مشروع ما مخالفت نمايد با تمام قدرت و شايستگي مقابله خواهيم نمود.» در پي اعلام اين تصميم، دولت عراق به منظور بازگشت وضع اروندرود به دورة قبل از انعقاد عهدنامة مرزي و حسن هم‌جواري سال 1975 اقدامات لازم را به عمل آورد. متن توافقنامه به اين شرح است: با رعايت اصول احترام به تماميت ارضي و تجاوزناپذيري مرزها و عدم دخالت در امور داخلي يكديگر، طرفين تصميم گرفتند: 1ـ مرزهاي زميني خود را بر اساس پروتكل قسطنطنيه سال 1913 و صورت‌جلسه‌هاي كميسيون تعيين مرز سال 1914 تعيين كنند. 2ـ مرزهاي آبي خود را بر اساس خط تالوگ تعيين نمايند. 3ـ با اين كار دو كشور امنيت و اعتماد متقابل را در امتداد مرزهاي مشترك خويش برقرار خواهند ساخت. طرفين بدين‌سان متعهد مي‌شوند كه در مرزهاي خود يك كنترل دقيق و مؤثر به منظور قطع هرگونه رخنه و نفوذ كه جنبة خرابكارانه از هر سو داشته باشد اعمال كنند. 4ـ دو طرف توافق كرده‌اند كه مقررات فوق عواملي تجزيه‌ناپذير جهت يك راه‌حل كلي بوده و نتيجتاً بديهي است كه نقض هر يك از مفاد فوق مغاير روحية توافق الجزيره مي‌باشد. دو طرف با پرزيدنت بومدين در تماس دائم باقي خواهند ماند و پرزيدنت بومدين در صورت لزوم براي اجراي تصميمات متخذه كوشش برادرانه به عمل خواهد آورد. طرفين تصميم گرفته‌اند روابط سنتي حُسن ‌هم‌جواري و دوستانة خود را به ويژه در راه حذف و از بين بردن كلية عوامل منفي در مناسبات خويش از طريق تبادل نظر مداوم دربارة مسائل مورد علاقة مشترك و ايجاد همكاري متقابل برقرار سازند. طرفين رسماً اعلام مي‌دارند كه منطقه بايد از هرگونه دخالت خارجي مصون بماند. به منظور تعيين نحوة كار كميسيون مختلط ايران و عراق كه جهت پياده كردن و اجراي تصميمات متخذه، به توافق مشترك تشكيل خواهد يافت، وزيران خارجة ايران و عراق با حضور وزير امور خارجة الجزاير در تاريخ 15 مارس 1975 در تهران اجتماع خواهند كرد. طبق خواستة دو طرف، الجزاير به كلية جلسات مختلط ايران و عراق دعوت خواهد شد. كميسيون مختلط دستور كار و روش كار خود را تعيين خواهد كرد و در صورت لزوم به طور متناوب در بغداد و تهران تشكيل جلسه خواهد داد. منبع: برگرفته از کتاب جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ تیک تاک,شبکه افق,تاریخ,26شهریور,قرارداد الجزایر,قرارداد 1975 الجزایر,جنگ ایران و عراق,جنگ تحمیلی,اروندرود مرز ایران,صدام حسین